We laten ons maandenlang niet zien op werk, flinke zorgen om burn-outs: ‘Dit is niet normaal’

bron: AD, 21-12-2023

Nederlanders laten zich steeds vaker maandenlang niet zien op hun werk vanwege heftige psychische klachten zoals burn-outs en depressies, blijkt uit cijfers van de arbodiensten HumanCapitalCare en ArboNed. Over een periode van twaalf maanden steeg het langdurend verzuim door stressgerelateerde klachten met bijna 8,5 procent. ,,Het is zorgelijk hoe normaal we dit zijn gaan vinden. Want dat is het niet.” 

Mentale problemen bij werkenden hadden het hele jaar duidelijke impact op het totale verzuim. Ruim een vijfde van alle dagen die mensen in totaal verzuimen, komt voort uit klachten die verband houden met stress, zoals piekeren, lusteloosheid en gespannenheid. Dit komt met name voor in sectoren als het onderwijs, de zorg en het openbaar bestuur. Vooral hoogopgeleide vrouwen krijgen steeds vaker te maken met burn-outs. 

Waar ontstaan klachten?

Veel psychische klachten ontstaan op de werkvloer. Bij 60 procent van de mensen die langdurig uitvallen is er een relatie met het werk. ,,Je hebt natuurlijk de extreme situaties zoals een arbeidsconflict of een collega met wie je niet door één deur kan. Maar vaak horen we terug dat er sprake is van werk dat overvraagt”, zegt Redmer van Wijngaarden, directeur medische zaken bij ArboNed. Vaak gaat het om een combinatie van factoren: wat je privé overkomt, je persoonlijkheid, je persoonlijke veerkracht en hoe je je werk ervaart.

,,Je kunt het vergelijken met een rugzak”, zegt Van Wijngaarden daarover. ,,Die vul je met allerlei zaken uit je werk- en privéleven. Op een gegeven moment kan die te vol raken door zorgen, stress en andere dingen die je energie kosten. Je rugzak maakt daarin geen onderscheid tussen zorgen door je werk of een andere oorzaak, waardoor die zomaar te zwaar kan worden. Dan lukt het je niet meer om op te laden en voldoende te herstellen.”

Veel ellende voorkomen

In 40 procent van de gevallen speelt gebeurtenissen in de persoonlijke levenssfeer een rol. Denk aan mantelzorg, een echtscheiding of aan financiële zorgen. Die problemen kunnen een ‘grote impact hebben’ op de werkprestaties, zegt Van Wijngaarden. Het is volgens hem belangrijk dat werkgevers oog hebben voor een persoonlijke aanpak van elke werknemer. ,,Als je samen signalen van spanning, stress of psychische klachten op tijd herkent en met elkaar bespreekt, kan dat veel ellende voorkomen. Want hoe langer je wacht, hoe erger klachten vaak worden en hoe langer het duurt voordat iemand herstelt. En daar heeft niemand baat bij. “

Langdurig uitval is in veel gevallen te voorkomen, zegt Van Wijngaarden, met ‘juiste en tijdige ondersteuning’. ,,Het is effectiever om als organisatie in te zetten op preventie en te investeren in het herkennen van de signalen en het aanpakken van de oorzaken.” Een preventief medisch onderzoek, dat werkgevers volgens de wet frequent moeten uitvoeren, geeft volgens Van Wijngaarden inzicht in de psychosociale arbeidsbelasting van medewerkers.

‘Dit is niet normaal’

Langdurig uitval als gevolg van stress is een groot maatschappelijk probleem, zegt psycholoog en stress-expert Thijs Launspach. ,,We zijn erg gewend om te kijken naar individuele kenmerken waarom iemand een burn-out krijgt, maar vaak is het een logische reactie op werk dat overvraagt. Deze trend zegt heel veel over hoe we onze maatschappij hebben ingericht.”

Niet alleen is het voor de slachtoffers een probleem, maar voor ons allemaal, zegt Launspach. ,,In een tijd waarin het lastig is om personeel te vinden is het sowieso zonde als een deel van de werknemers in een burn-out belandt. Dat kost veel geld en leed. Het is zorgelijk hoe normaal we dit zijn gaan vinden. Want dit is niet normaal.”

Druk door sociale media

Uit eerder onderzoek bleek al dat een op de vier jonge werkenden van 18 tot en met 34 jaar te maken heeft met burn-outklachten als gevolg van werk. Vooral onder hoogopgeleide vrouwen stijgt het percentage. In 2020 zei 25 procent burn-outklachten te ervaren, vorig jaar was dat 29 procent, zo concludeerden onderzoeksbureau TNO en het CBS. Ook bij jonge mannen is die stijging te zien volgens het rapport. In 2015 zei 13 procent van de mannen last te hebben van burn-outklachten, in 2022 was dat gestegen naar 23 procent.

Oorzaken van psychische klachten zijn volgens het rapport onder meer prestatiedruk, constant bereikbaar zijn en financiële onzekerheid. Jongeren noemden ook de ‘constante stroom aan negatief nieuws over klimaat, stikstof, oorlog en Covid-19' als voorbeelden. Daarnaast hebben sociale media een negatieve invloed op het zelfbeeld van de jonge werkenden, ze zorgen ook voor stress en leiden volgens het rapport af van het werk.