Uit: Flair, week 21-2025

Natuurrampen, oorlogen, politieke instabiliteit: steeds meer mensen mijden om al die redenen het nieuws. Is dat een goede of juist een zorgwekkende ontwikkeling? 

Nieuws mijden

Een opkikker voor je humeur is het niet, al dat nieuws over geweld en rampen. Steeds meer Nederlanders scrollen door of zappen het leed in de wereld dan ook weg, blijkt uit het Digital News Report van afgelopen jaar. In 2017 gaf vier procent van de ondervraagden aan het nieuws te mijden, in 2024 was dit gestegen naar acht procent.

Veertig procent geeft aan het nieuws ‘vermoeiend’ te vinden, vijf jaar eerder was dat nog maar twintig procent. Uit onderzoek van het Rode Kruis blijkt dat veel mensen ‘afgestompt’ raken en zich ‘machteloos’ voelen door al het nieuws over leed. En bloed en geweld helemaal mijden is in deze tijden onmogelijk, zei communicatiewetenschapper Kiki de Bruin eerder in Het Parool: “Nieuws is 24/7 beschikbaar en ook online kom je er permanent mee in aanraking, ook als je er niet naar op zoek gaat.”

In radioprogramma Dit is de dag zei filosoof Bas Haring dat het verstandig is om te minderen met het consumeren van nieuws. Hij kan het zich voorstellen dat mensen zich afvragen waarom ze van alles moeten lezen over vreselijke dingen aan de andere kant van de wereld waar ze nauwelijks wat aan kunnen doen. Harm Goossens, directeur van het Rode Kruis, vindt het ook begrijpelijk dat mensen zich machteloos voelen, schrijft hij op de website van de organisatie, maar benadrukt dat het vaak gaat over mensen die onze hulp hard nodig hebben en dat we daar onze ogen niet voor mogen sluiten.

Het journaal lijkt nu op veel mensen een averechts effect te hebben: niet in actie komen, maar weg willen kijken. Je kunt je afvragen of het wel gezond is om continu blootgesteld te zijn aan ellende. Wat zeggen de experts?

Muriel Bakker, GZ-psycholoog:

“Het idee dat je elk moment social media kunt openen en slecht nieuws kunt zien, geeft druk. Daardoor is het stresslevel van mensen tegenwoordig een stuk hoger. Slecht nieuws kan zorgen voor een slechte concentratie en verhoogt ons ongeduld en prikkelbaarheid.

Er zijn drie manieren waarop men reageert op slecht nieuws: vechten, vluchten of verkrampen. Een noodpakket in huis halen in verband met de dreiging van een grootschalig conflict, is typisch vechtgedrag. Je er nog niets bij kunnen voorstellen, is verkrampgedrag. En ontkengedrag is bijvoorbeeld zeggen dat het allemaal wel meevalt met die dreiging.

Wil je jouw reactie veranderen, dan kun je mensen in je omgeving zoeken die wel in actie komen en hun gedrag volgen. Een gevalletje nature-nurture.” 

Patrick van Veen, gedragsbioloog:

“Je hoeft het nieuws niet tot in detail te volgen, maar het is wel belangrijk om in de gaten te houden hoe de wereld in beweging is. Regionaal nieuws volgen, vind ik nog veel belangrijker: als in jouw dorp iets vreselijks is gebeurd, voel je daar veel meer emotie bij dan wanneer dat in een plaats honderden kilometers verderop is. Mensen houden niet van verandering en willen de controle behouden, daarom sluiten sommigen zich af voor nieuws. 

Maar ook al vind je AI helemaal niks, je ontkomt er niet aan dat je over een paar jaar met de gevolgen van deze technologische ontwikkeling te maken krijgt. En je ontkomt er ook niet aan dat het beleid van bijvoorbeeld Trump gevolgen heeft voor immigratie – ook naar Nederland. Wat er in de wereld gebeurt, raakt ons allemaal en draagt bij aan hoe de wereld van morgen eruitziet. In grote lijnen begrijpen welke impact dat op jouw leven heeft, draagt bij aan begrip voor elkaar.” 

Ayca Szapora, neurowetenschapper en cognitief psycholoog: 

“Het brein weet het verschil niet tussen slecht nieuws ver weg of dichtbij, het herkent alleen gevaar. Om ons tegen dat gevaar te beschermen, maakt het allerlei hormonen aan, zoals cortisol en adrenaline, terwijl serotonine – het gelukshormoon – afneemt. Langdurige blootstelling aan slecht nieuws leidt tot gevoelens van vermoeidheid, angst, depressies en afgestomptheid, terwijl je immuunsysteem alleen maar zwakker wordt. Je hele gezondheid gaat erdoor achteruit.

We zijn geprogrammeerd om ons te richten op negatieve gebeurtenissen: wie dagelijks naar het journaal vol ellende kijkt, krijgt automatisch een vertekend wereldbeeld. Je kunt de mooie dingen van het leven amper nog zien. Het is echt zo dat mensen die het journaal kijken en mensen die dat niet doen, in totaal verschillende werelden leven. Dat gebeurt niet bewust, zo werkt je brein. Ik kijk om al die redenen nooit gericht naar het journaal.”